Bonsai

Vroeger keek ik altijd het Rad van Fortuin. Het leukste onderdeel vond ik dan altijd als mensen het gewonnen geld uit hun ronde mochten uitgeven. En dat ze dan zeiden: “Mag ik dan voor driehonderdvijftig gulden een Bonsai-Boompje”. Hevig geïntrigeerd keek ik naar deze miniboompjes, waarvan ik me toentertijd altijd afvroeg of ze nou echt waren of van plastic. En hoe kon het in hemelsnaam dat die krengen zo duur zijn? Cultuurbarbaar als ik toen was maakten Bonsai-Boompjes daarna lang geen onderdeel meer uit van mijn fantasie of leven. Want wat een onzin. Tot ik ouder werd en besefte hoe neerbuigend ik had gedaan over deze eeuwenoude en wel gerespecteerde kunstvorm uit Japan. Gelukkig kruizen spel en Bonsai-bomen in dit spel opnieuw elkaars en ook mijn wegen en kan ik kijken of ze in deze strategische tegellegger meer eer doen aan dit culturele erfgoed uit Azië dan ik destijds.

Doel van het Spel

In Bonsai ga je door middel van tegels je eigen Bonsai-boomje maken. Deze tegels kunnen bestaan uit hout (bruin), blad (groen), bloemen (roze) of fruit (geel). Deze boom wil je zo bouwen dat hij zo veel mogelijk punten waard is. De tegels verkrijg door het slim nemen van kaarten uit de markt die je voorzien in deze tegels of zorgen dat je je opslag of plaatsingsmogelijkheden vergroot. Naast dat alle tegels je punten geven, kun je ook kiezen voor het spelen met doelen, of je voegt de Wabi Sabi uitbreiding toe. De speler met de meeste punten wint.

Een spel opzetten

Iedere speler krijgt een eigen plantenpot waar de Bonsai in gaat groeien. En afhankelijk van de spelersvolgorde krijg je alvast wat onderdelen in je voorraad. Daarnaast krijg je een persoonlijk bordje (Seishi-tegel) waaraan je een deel van je gespeelde kaarten kan bewaren. Deze geven aan hoeveel kaarten en welke onderdelen je per beurt mag spelen. Alle tegeltjes leg je als gezamenlijke voorraad op tafel. In het midden ligt de gezamenlijke markt met vier opengedraaide kaarten. Eventueel leg je ook de doelen of de uitbreiding klaar, mits je besluit hiermee te spelen. Dit zijn optionele aanvullingen.

Een beurt

In je beurt heb je twee opties

1. 1. Je pakt een zenkaart uit de markt (mediteren)
2. 2. Je plaatst tegeltjes uit je eigen voorraad (kweken)

Mediteren
De markt bestaat uit 4 kaarten. Waarbij de eerste kaart geen bonus geeft en de andere 3 kaarten een oplopende bonus hebben. Deze staan aangegeven op het marktbordje. Wanneer er een kaart uit de markt genomen wordt schuiven de kaarten door naar rechts. Hoe langer een kaart in de markt ligt. Hoe meer bonus hij dus oplevert.

De meeste kaarten voorzien jou van extra tegeltjes, die je in een volgende beurt kan spelen. Maar er zijn ook belangrijke andere kaarten.

• • Gereedschapskaarten – Deze leg je links van je Seishi-tegel en vermeerdert je opslag capaciteit met twee tegels.
• • Groeikaarten – Deze leg je rechts van je Seishi-tegel en verhogen het aantal tegels dat je mag kweken in een beurt. Ze zijn wel kleur gebonden. Je kan dus niet zomaar élke tegel extra spelen.
• • Meesterkaarten – Deze geven je extra tegels.
• • Assistentkaarten – Deze geven je extra tegels, maar ook de mogelijkheid om specifiek aangegeven onderdelen te kweken in diezelfde beurt
• • Perkamenttegels – Dit kun je zien als eindtelling kaarten. Deze leveren je geen voordelen op in het spel, maar maken je boompje aan het einde van het spel meer waard. Denk aan kaarten die aangeven dat specifieke tegels meer opleveren. Maar denk ook aan punten voor het aantal Groei, Assistenten of Meesterkaarten je aan het einde van je spel in je verzamelde deck hebt zitten.

Kweken
In de basis geeft je Seishi-tegel aan hoeveel je mag kweken. Iedereen start met één hout, één blad, en één tegel naar keuze. Dit kan gedurende het spel dus aangevuld worden/vergroten door het pakken van gereedschap- en groeitegels. Voor het plaatsen geldt altijd dat je tegels aan elkaar aan moet laten sluiten, beginnend vanaf de stam in je pot die je bij de start van het spel hebt gekregen. Natuurlijk heeft de plaatsing wel logica ten op zichten van het thema. Dit betekent dat blad altijd aan een stam groeit en een bloem altijd aan een blad. Een blad, dus niet aan blad, een bloem niet direct aan de stam etc. Twee bladeren kunnen overigens natuurlijk wel aan elkaar grenzen, mits ze beide aan een stam/hout vast zitten. Deze combi is zelfs nodig, omdat fruit altijd aan twee bladen moet grenzen om te mogen plaatsen.

Het plaatsen doe je natuurlijk zodanig dat aan het einde van het spel je boom zo veel mogelijk waard is. In de basis betekent dit het volgende:

• • Hout – 0 punten
• • Blad – 3 punten per tegel
• • Roze – 1 punt per lege zijde (hiermee is de tegel dus 0 tot max 5 punten waard)
• • Fruit – 7 punten per tegel.

Einde van het spel

Wanneer de laatste kaart van de stapel wordt omgedraaid, wordt het einde van spel ingeluid. Alle spelers, inclusief de speler die het einde triggerde zijn nog een keer. Dit is dus niet persee de eerste of de laatste speler zoals in veel spelen. Na deze beurten worden de waardes van de bomen geteld. Hier tel je de punten behaald middels de perkamentkaarten bij op. De speler met de meeste punten wint. Wanneer je ook met de doelen speelt of met de uitbreiding. Dan tel je de scores hiervan ook nog op bij het totaal.

Doeltegels

Wanneer je Bonsai speelt gaat er een wereld voor je open. Het regelboekje neemt je mee in de oude cultuur en zal je laten zien dat het thema niet zomaar een thema is dat over een hexagon tegellegger is geplakt. De vormen die ontstaan als je met de hexagons gaat bouwen, komen namelijk behoorlijk in de buurt bij de belangrijkste Bonsai-stijlen. Wanneer je in Japan een Bonsai-boompje kweekt wordt je namelijk niet alleen geacht om de leerwijze van de plant te volgen, maar ook dient er rekening gehouden te worden met de structuur en groeiwijze van bijvoorbeeld de stam.

Geheel in traditie van de acht meest bekende Bonsai-stijlen heeft dit spel een extra module. Het kweken van een Bonsai-boompje heeft in de basis altijd het doel om een bepaalde vorm of structuur te bereiken en de makers moeten gedacht hebben dat het wel gek zou zijn als dat in dit spel niet zo was. Je kan dus punten halen wanneer je één van deze stijlen weet de bereiken/maken.

Aan het begin van het spel trek je drie van deze doelen. Afhankelijk van het aantal spelers horen hier twee of drie scoringstegels bij. In oplopende waarde en vormen. Zodra je tijdens het kweken of mediteren één van deze doelen bereikt, mag je de daar bijhorende tegel pakken. Maar let op: besluit je hem niet te pakken, maar besluit je nog verder te bouwen aan een beter doel, en je laat de tegel aan je voorbij gaan, dan mag je deze op een later moment in het spel niet meer pakken. Deze module vind je in het basis-spel.

De uitbreiding: Wabi Sabi

Nee, geen Wasabi, dat is een spicy goedje behorende tot andere Japanse (culinaire) tradities. Al moet ik je eerlijk bekennen dat ik error krijg van de titel Wabi Sabi, dus hem stiekem wel Wasabi noem. We kweken gewoon pittige boompjes.

Deze bijlage bevat een vijftal modules die je allemaal kan combineren. Al wordt door zowel de makers van het spel én mij, niet aangeraden dat ook daadwerkelijk te doen.

De Shitakusa
Dit zijn tegels die jouw doelkaarten mógelijk meer waard maken, maar ze kunnen ook tegen je werken. Je legt ze op tafel klaar gekoppeld aan de doelkaarten. Wanneer je een doelkaart behaalt pak je ook een van de Shitakusa kaarten die hier aan grenst. Deze kaart geeft je een extra opdrachten het spel. Behaal je deze dan verdubbel je de punten van je behaalde doel. Behaal je deze niet, dan is je gehaalde doel 0 punten waard.

Vijfde speler module
Dit is precies wat het is. In de uitbreiding vind je een module voor de vijfde speler. Hierbij komt ook een bord voor een grotere markt. Let goed op dat hiermee ook het aantal starttegels per speler veranderd. In het boekje worden hiervoor verschillende alternatieven geboden, zodat je hiermee kan variëren.

Nieuwe doelen
De uitbreiding bevat een drietal nieuwe doelen. Deze hebben verder geen nieuwe spelregels. Zij zitten gewoon in het aanbod bij het klaarzetten van het spel en kunnen dus random getrokken worden.

De technieken
Dit zijn 12 nieuwe zenkaarten met als thema water geven en bemesten. Deze kaarten leg je naast je neer en gebruik je niet meteen. Zij zorgen voor en extra actie náást je hoofdactie en mag je inzetten wanneer je wilt. Wanneer gebruikt, stop je ze in je deck kaarten. Voor elk paar van deze kaarten aan het einde van je spel krijg je zeven extra punten.

Solo-variant
Het spel bevat een uitbreiding op de solo-module zoals ook al beschreven in het basisspel en integreert hierbij nieuwe modules ook in de solo-variant.

Wat vind ik van het spel?

Nou, we kunnen wel stellen dat Bonsai-boompjes me opnieuw hebben weten te intrigeren. Partnerlief wil er nu zelfs een kopen, want ziet zo’n project wel zitten. Het is inderdaad een kunst op zich en het is leuk te zien dat dit thema zich zo goed leent voor een bordspel-vertaling.

Met Bonsai heb je een lichte strategische tegellegger in huis, die lekker wegspeelt. Het zijn niet te veel en niet te moeilijke regels en door de wisseling van doelen is de herspeelbaarheid redelijk. Veel potjes achter elkaar kunnen uiteindelijk wat repeterend aanvoelen, maar dat past op een of andere manier wel bij de cultuur en het thema. Gestaag, zen, doelmatig. Het spel is recht-toe recht-aan, maar zonder dat ik het saai of vervelend vind worden, want er is genoeg denkwerk te doen. Op welk moment kies je welke acties, en wanneer is iets strategisch het slimst. Het antwoord op die vragen wisselt ook nog eens enorm bij de verschillende doelen of een verschillend aantal spelers omdat je dan minder goed kan anticiperen op de markt.

Voor mensen die van wat zwaardere of moeilijkere spellen houden, is de uitbreiding een must. We kunnen het met recht heus Wasabi blijven noemen want pittiger wordt het spel er zeker van. Uiteindelijk betekent het eigenlijke Wabi Sabi juist dat we het imperfecte van dingen moeten vieren. Bij deze.

Met name de Shitakusa geven een heel nieuwe dynamiek aan het spel omdat deze het behalen van doelen veel moeilijker kunnen maken. Het behouden van de punten wordt dan je primaire doel en niet meer enkel het scoren van de meest waardevolle boom alleen, want dat kan je juist punten kosten.

Kortom: Erg leuk als je zin hebt in een mooi, vermakelijk spel, niet te zwaar en niet te lang. Deze blijft nog een lange tijd in mijn kast! En laat het for once and for all duidelijk zijn: I was wrong, Bonsai-boompjes zijn geen onzin, het is écht kunst.

I used to watch Wheel of Fortune all the time. My favorite part was when people got to spend the money they won. And then they’d say, “Can I get a bonsai tree for three hundred and fifty guilders?” I was really intrigued by these mini trees, and I always wondered if they were real or plastic. And how on earth could they be so expensive? Being the cultural philistine that I was, Bonsai trees were no longer part of my imagination or my life. What a nonsense they are. Until I got older and realized how condescending I had been about this ancient and respected art form from Japan. Fortunately, games and bonsai trees cross paths again in this game, and I can see whether they do more justice to this cultural heritage from Asia in this strategic tile-laying game than I did at the time.

Objective of the Game

In Bonsai, you use tiles to create your own bonsai tree. These tiles can be made of wood (brown), leaves (green), flowers (pink), or fruit (yellow). You want to build this tree to be worth as many points as possible. You obtain the tiles by cleverly taking cards from the market that provide you with these tiles or ensure that you increase your storage or placement options. In addition to all the tiles giving you points, you can also choose to play with goals, or you can add the Wabi Sabi expansion. The player with the most points wins.

Setting up the game

Each player receives their own plant pot in which the Bonsai will grow. Depending on the order of play, you will receive some components in your supply. You will also receive a personal board (Seishi tile) on which you can keep some of the cards you have played. These indicate how many cards and which components you may play per turn. All tiles are placed on the table as a shared supply. In the middle is the shared market with four cards turned face up. If you decide to play with them, you can also set up the goals or the expansion. These are optional additions.
A turn

On your turn, you have two options
1. You take a Zen card from the market (meditate)
2. You place tiles from your own supply (cultivate)

Meditate
The market consists of 4 cards. The first card does not give a bonus and the other 3 cards have an increasing bonus. These are indicated on the market board. When a card is taken from the market, the cards move to the right. The longer a card is in the market, the more bonus it yields.

Most cards provide you with extra tiles, which you can play in your next turn. But there are also other important cards.

• Tool cards – Place these to the left of your Seishi tile and increase your storage capacity by two tiles.
• Growth cards – These are placed to the right of your Seishi tile and increase the number of tiles you can grow in a turn. They are color-coded, so you cannot just play any extra tile.
• Master cards – These give you extra tiles.
• Assistant cards – These give you extra tiles, but also the option to grow specific items in the same turn.
• Parchment tiles – These can be seen as end-game cards. They do not give you any advantages in the game, but make your tree worth more at the end of the game. Think of cards that indicate that specific tiles yield more. But also think of points for the number of Growth, Assistant, or Master cards you have in your collected deck at the end of the game.

Cultivate
Basically, your Seishi tile indicates how much you can grow. Everyone starts with one wood, one leaf, and one tile of their choice. This can be supplemented/increased during the game by taking tool and growth tiles. When placing tiles, you must always connect them to each other, starting from the trunk in your pot that you received at the start of the game. Of course, the placement must be logical in relation to the theme. This means that a leaf always grows on a trunk and a flower always grows on a leaf. A leaf cannot be placed on another leaf, a flower cannot be placed directly on the trunk, etc. However, two leaves can be placed next to each other, provided they are both attached to a trunk/wood. This combination is even necessary, because fruit must always be adjacent to two leaves in order to be placed.

You place the tiles in such a way that at the end of the game, your tree is worth as much as possible. Basically, this means the following:

· Wood – 0 points
· Leaf – 3 points per tile
· Pink – 1 point per empty side (this means the tile is worth 0 to a maximum of 5 points)
· Fruit – 7 points per tile.

End of the game

When the last card of the deck is turned over, the end of the game is signaled. All players, including the player who triggered the end, take one more turn. This is not necessarily the first or last player, as in many games. After these turns, the values of the trees are counted. Add the points earned with the parchment cards. The player with the most points wins. If you are also playing with the objectives or the expansion, add these scores to the total.

Objective tiles
When you play Bonsai, a whole new world opens up. The rulebook takes you on a journey through ancient culture and shows you that the theme is not just a theme that has been slapped onto a hexagon tile game. The shapes that emerge when you start building with the hexagons are quite similar to the most important Bonsai styles. When you grow a Bonsai tree in Japan, you are not only expected to follow the teachings of the plant, but you also have to take into account the structure and growth pattern of, for example, the trunk.

In keeping with the tradition of the eight most famous Bonsai styles, this game has an extra module. The basic aim of growing a Bonsai tree is always to achieve a certain shape or structure, and the creators must have thought it would be strange if this were not the case in this game. You can therefore score points when you manage to achieve/create one of these styles.

At the start of the game, you draw three of these goals. Depending on the number of players, there are two or three scoring tiles with increasing values and shapes. As soon as you achieve one of these goals while growing or meditating, you can take the corresponding tile. But be careful: if you decide not to take it, but instead continue building towards a better goal, and you let the tile pass you by, you cannot take it at a later point in the game. This module can be found in the basic game.

The expansion: Wabi Sabi
No, not Wasabi, that’s a spicy condiment belonging to other Japanese (culinary) traditions. Although I must admit that the title Wabi Sabi confuses me, so I secretly call it Wasabi. We’re just growing spicy trees.

This expansion contains five modules that you can combine. However, both the creators of the game and I do not recommend actually doing so.

The Shitakusa
These are tiles that can make your goal cards more valuable, but they can also work against you. You place them on the table linked to the goal cards. When you achieve a goal card, you also take one of the Shitakusa cards adjacent to it. This card gives you an extra task in the game. If you achieve it, you double the points of your goal. If you don’t achieve it, your goal is worth 0 points.

Fifth player module
This is exactly what it is. The expansion includes a module for a fifth player. It also includes a board for a larger market. Please note that this also changes the number of starting tiles per player. The booklet offers several alternatives so you can vary the game.

New goals
The expansion contains three new goals. These do not involve any new rules. They are simply included in the game setup and can therefore be drawn at random.

The techniques
These are 12 new zen cards with the theme of watering and fertilizing. Place these cards next to you and do not use them immediately. They provide an extra action alongside your main action and can be used whenever you want. When used, you put them in your deck of cards. For each pair of these cards at the end of your game, you get seven extra points.

Solo variant
The game includes an expansion to the solo module as already described in the basic game and also integrates new modules into the solo variant.
What do I think of the game?

Well, we can safely say that bonsai trees have intrigued me once again. My partner even wants to buy one now, because he likes the idea of such a project. It is indeed an art in itself and it’s nice to see that this theme lends itself so well to a board game translation.

With Bonsai, you have a light strategic tile-laying game that is easy to play. The rules are not too many or too difficult, and the changing goals make it reasonably replayable. Playing many games in a row can eventually feel a bit repetitive, but somehow that fits the culture and theme. Steady, zen, purposeful. The game is straightforward, but without becoming boring or tedious, because there is enough to think about. When do you choose which actions, and when is something strategically the smartest move? The answer to those questions also varies greatly with different goals or a different number of players, because then you can’t anticipate the market as well.

For people who like heavier or more difficult games, the expansion is a must. We can rightly continue to call it Wasabi, because it certainly makes the game spicier. Ultimately, the actual meaning of Wabi Sabi is that we should celebrate the imperfections of things. Here you go.

The Shitakusa in particular add a whole new dynamic to the game because they can make achieving goals much more difficult. Keeping your points becomes your primary goal, rather than just scoring the most valuable tree, because that can actually cost you points.

In short: Great fun if you’re in the mood for a beautiful, entertaining game that’s not too heavy and not too long. This one will be staying in my closet for a long time! And let it be clear once and for all: I was wrong, bonsai trees are not nonsense, they are real art.